მანგლისისა და წალკის ეპარქია (ქ. თეთრიწყარო, ქ. წალკა, თეთრიწყაროსა და წალკის რაიონები) მიტროპოლიტი ანანია (თენგიზ ჯაფარიძე) დაბ. - 20.08.1949. ტყიბული; 1974 - საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი; 1980 - მცხეთის სემინარია; 14.02.1979 - ბერად აღკვეცა; 09.05.1979 - დიაკონი; 27.09.1979 - მღვდელი; 70.03.1981 - არქიმანდრიტი; 15.03.1981 - ნიკორწმინდელი ეპისკოპოსი; 29.06.1981 - მესხეთ-ჯავახეთის ეპისკოპოსი; 1983-1992 - ახალციხისა და მესხეთ-ჯავახეთის ეპისკოპოსი; 1988-1992 - საფინანსო განყოფილების თავმჯდომარე; 1990-1992 - ახალციხის სასულიერო სემინარიის რექტორი; 1992-1996 - მანგლისის ეპისკოპოსი; 1996 - მთავარეპისკოპოსი; 2002 - მიტროპოლიტი მანგლისისა და წალკისა; 1999 - ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატი; 2001 - გიორგი შარვაშიძის სახელობის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი; 2002 - თეოლოგიის კათედრის გამგე საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში; 2003 წ. 11 აპრილი - პროფესორი; 2005 - რუსეთის საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა აკადემიის უცხოელი წევრი; 2005 - ქართული ენის დიალექტიკის შემსწავლელი სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე. მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე პროფესორები: ივანე გორგიძე, შალვა ნაჭყებია, რაფიელ ჩიქოვანი, გურამ ჯავახაძე - მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე პროფ. გიული ალასანია - მთავარეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის „საქართველოს ეკლესიის ისტორია შუა საუკუნეებში (XII-XVIII სს)“ პროფ. ბონდო არველაძე - მიტროპოლიტის, პროფ. ანანია ჯაფარიძის „საქართველოს საეკლესიო კრებები“ (ტ. I, ტ. II, ტ. III, თბ., 2003) და ქართული ეკლესიის ისტორიის ზოგიერთი საკითხი პროფ. ზაზა აბაშიძე - სამაგიდო წიგნი ეკლესიის ისტორიაში პროფ. ვახტანგ გურული - მიტროპოლიტ ანანია ჯაფარიძის „საქართველოს საეკლესიო კრებები“ საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის თეოლოგიის კათედრის 5 წლისთავისადმი მიძღვნილი კონფერენციის მასალები საეკლესიო ცხოვრება - სიტყვა, წარმოთქმული ახალციხის ეკლესიაში 1981 წლის სექტემბერში წმიდა მარინეს ტაძარში პირველი წირვა უდეს ტაძარში პირველი წირვა საფარაში პირველი წირვა კიმოთესუბანში ეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის ქადაგება ახალციხის სასულიერო სასწავლებლის გახსნისას ეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის ქადაგება უნივერსიტეტის ახალციხის ფილიალში მთავარეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის თეოლოგიის კათედრის დაფუძნებისას მანგლისისა და წალკის ეპარქია ქრისტიანული საქართველოს უძველესი სამღვდელმთავრო სამწყსოა. ეპარქიის შემადგენლობაში შედის მანგლისის, თეთრიწყაროს (ძვ. გარისი), წალკის (ძვ. ეძინი) რაიონები. ეპარქიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება მცხეთა-თბილისის, დასავლეთიდან ბორჯომისა და ბაკურიანის, ჩრდილოეთიდან სამთავისის და გორის, სამხრეთიდან ბოლნისისა და დმანისის, რუსთავისა და მარნეულის ეპარქიები. ვახტანგ გორგასლის მიერ დაარსებულ ეპარქიათაგან მანგლისი მეოთხე სამღვდელმთავროდ იხსენიება. იგი 12 ეპარქიას შორის ახიზის, ერუშეთისა და წუნდის შემდეგ სახელდება, რაც მისი დიდი მნიშვნელობით იყო განპირობებული. საეკლესიო კუთხით მანგლისის დაწინაურებას საკათედრო ტაძრის აგება და იქ დაცული უმნიშვნელოვანესი სიწმინდეები განაპირობებდა. მანგლისის საკათედრო ტაძარი ეპარქიის საკათედრო ტაძარი VI ს-ში იმდენად სახელგანთქმული იყო, რომ მცხეთის ჯვართან ერთად სახელდება და მის მოსალოცად საქართველოს საზღვრებს გარედან, კერძოდ, სომხეთიდანაც დადიოდნენ. ამჟამად ეპარქია მანგლისის ძველ სამღვდელმთავრო სამწყსოსთან ერთად წალკის კათედრის ტერიტორიასაც აერთიანებს. ვახუშტის ცნობით, მდინარე ქციის კიდეზე „არს ეკლესია გუმბათოვანი, წალკას დიდი, კეთილნაშენი, ზის ეპისკოპოსი, მწყემსი თრიალეთისა“. თუმცა წალკის განქალაქება და მისი სახელობის საეპისკოპოსო კათედრის ჩამოყალიბება მოგვიანებით მოხდა. ეპარქიაში ბევრ თავდადებულ და გამოჩენილ პიროვნებას უღვაწია. მრავალთაგან დიდგორის ომის - „ძლევაჲ საკვირველის“ გმირთა გახსენებაც კმარა, ასევე თეოდორე მღვდლისა, რომელიც „არა იქმნა განმცემელი მეფისა და ქვეყანისა... ამისთვის მოჰკუეთეს თავი და შეირაცხა წმიდათა მოწამეთა თანა“. საქართველოს ეკლესიის წმინდანია XVIII ს-ში მოღვაწე მანგლელი მღვდელმთავარი იოანე. 1917 წ. სექტემბერში აღდგა უძველესი და მრავალგანსაცდელგამოვლილი სამღვდელმთავრო კათედრა. მანგლისისა და წალკის საეპისკოპოსი ორ ძველ სამღვდელმთავრო სამწყსოს - მანგლისსა და წალკას აერთიანებს, და ორივე მათგანის ტერიტორიას მოიცავს. ქვეყნის ძნელბედობის ჟამს უძველეს ქართულ საქრისტიანო კუთხეში სხვადასხვა ეროვნების ხალხი ჩაასახლეს. ეს მხარე დიდი ეთნიკური მრავალფეროვნებით გამოირჩევა, რამაც მართლმადიდებელი მრევლის შემცირება გამოიწვია. 1992 წლიდან მანგლისისა და წალკის ეპარქიის მღვდელმთავარია მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე. მოქმედი ეკლესიები: წალკის ღვთისმშობლის შობის ეკლესია (მღვდელი ავთანდილ გულაშვილი) წალკის წმ. დიმიტრი თესალონიკელის ეკლესია (მღვდელმონაზონი მოსე) ავრანლოს ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია (მღვდელმონაზონი მირიანი) თეთრიწყაროს წმ. ნიკოლოზის ეკლესია (მღვდელი გაბრიელ მურვანიძე) ასურეთის ყოვლადწმიდა სამების ეკლესია (მღვდელი ავთანდილ დევსურაშვილი) კოდის წმ. ნინოს ეკლესია (მღვდელი გიორგი ბაღიაური) მანგლისის მიძინების ეკლესია (დეკანოზი გიორგი მალხაზიშვილი) ახალსოფლის წმ. გიორგის ეკლესია (მღვდელი სამოელ ზვიადაური) მონასტრები: ოლიანგის ღვთისმშობლის შობის მამათა მონასტერი (არიქმანდრიტი დოროთე) ოლიანგის ღვთისმშობლის მიძინების დედათა მონასტერი (არქიმანდრიტი დოროთე) წალკის ივერიის ღვთისმშობლის დედათა მონასტერი (მონაზონი მარიონელა)